Otyłość - kiedy poddać się operacji bariatrycznej?

Operacja bariatryczna polega na zmniejszeniu masy ciała oraz ingerencję w narządy, które sprawiają, że tyjemy. Jest ona najbardziej skutecznym rozwiązaniem odchudzania osób bardzo otyłych, ze wskaźnikiem masy ciała BMI>40 lub BMI>35 przy jednocześnie współwystępującej u nich, co najmniej jednej choroby towarzyszącej, tj. sercowo-naczyniowej, bezdechu sennego, cukrzycy typu 2, chorób narządu ruchu wywołanych otyłością – zaburzające typową aktywność ruchową, itp. (wg Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Endoskopowej).

Operacja jednak wiąże się z dużym ryzykiem i wymaga całkowitej zmiany zachowań na przyszłość.

Jak operacja może wpłynąć na psychikę człowieka?

Osoby kwalifikowane do zabiegów nierzadko borykają się z problemami zaburzeń odżywiania oraz ogólnego zdrowia psychicznego. Dlatego bardzo istotne jest właściwe przygotowanie pacjenta jeszcze przed operacją. Niestety wciąż psychologiczne aspekty chirurgicznego odchudzania są mniej poznane i zrozumiałe niż ryzyko i korzyści fizyczne. Pomimo, że operacja na ogół związana jest z poprawą zdrowia i jakości życia psychicznego, to pooperacyjne zmiany psychologiczne i behawioralne są mniej przewidywalne niż zmiany fizyczne. Utrata masy ciała po operacji zwykle poprawia pacjentowi nastrój w początkowej fazie. Badania wskazują, że przez pierwszy rok po operacji poziom depresyjności i lęku jest znacznie zredukowany, jednak już od dwóch do czterech latach po zabiegu strach i depresja zdecydowanie ujawniają się.

Operacja bariatryczna może pomóc otyłym osobom w rozwiązaniu ich problemów psychologicznych i emocjonalnych, jednak bez udziału psychologa nie zawsze się to udaje.

Dlaczego dobry wywiad przed operacją jest tak ważny?

Przed zabiegiem pacjenci spotykają się z psychologiem, który powinien wyjaśnić jak będzie zmieniało się ich ciało a także, jakie uczucia będą się pojawiać w czasie utraty wagi.

Psychologiczna ocena pacjentów przed operacją bariatryczną jest ważnym krokiem, nie tylko w celu identyfikacji przeciwwskazań do zabiegu, ale w szczególności lepszego zrozumienia ich motywacji i gotowości do mierzenia się z trudnymi chwilami. Czynniki emocjonalne mają ogromny wpływ na dostosowywanie się do zmian i radzenie sobie w nowej rzeczywistości. Dla wielu pacjentów operacja to dopiero początek zmiany. Wsparcie psychologiczne jest niezbędne do wprowadzenia i utrzymania nowego stylu życia. Pomyślny wynik w dużej mierze zależy właśnie od zdolności pacjenta do przestrzegania pooperacyjnych zaleceń, do zmian zachowań. Dokładna ocena psychologiczna jest więc kluczowa.

Co się zmieni po operacji?

Zaburzenia odżywiania są dość powszechne wśród osób otyłych, zwłaszcza kompulsywne objadanie się (BED), które występuje u 5-15% pacjentów. Zakłada się, że zachowania związane z kompulsywnym objadaniem się zostają po operacji złagodzone, ponieważ pacjenci są zmuszeni do rygorystycznego przestrzegania bardzo małych porcji posiłków. W następstwie tego występuje normalizacja wzorców żywieniowych. Jednak wielu pacjentów nadal cierpi psychicznie. Odżywianie po operacji wymaga ścisłej kontroli posiłków, co z czasem, zwłaszcza u osób z zaburzonymi zachowaniami jedzeniowymi stwierdzonymi przed zabiegiem, może przerodzić się w strach przed odzyskaniem dawnej wagi. Chociaż spożywanie bardzo dużej ilości jedzenia jest po operacji fizycznie niemożliwe, niektórzy pacjenci tracą kontrolę nad jedzeniem i gdyby nie sytość oraz wymioty występujące w momencie przyjęcia zbyt dużej porcji, nie powstrzymaliby się w objadaniu. To powoduje ogromny dyskomfort psychiczny. Jeśli nie zostanie wyeliminowana przyczyna objadania się, pacjent mimo zmniejszonego żołądka, nadal będzie zmagał się z poważnym problemem, przez który doprowadził się do stanu wymagającego operacji.

Jak poradzić sobie po operacji z nową rzeczywistością?

Nierzadko, po operacjach bariatrycznych pojawiają się problemy, wobec których pacjenci są bezradni, a gdzie wsparcie psychologiczne jest niezbędne.

To sytuacje, gdy:

• pacjent postrzega się jako osobę otyłą, mimo utraty wagi

• pacjent nabiera pewności siebie, dobre relacje z otoczeniem stają się jeszcze lepsze, a złe pogarszają się

• dodatkowa, nadmierna skóra, pozostała po otyłości może być źródłem wstydu, złości i przygnębienia

• przed operacją pacjent jadł to, co chciał, a po operacji z uwagi na ścisłe zasady diety może czuć się rozdrażniony i rozżalony

• pacjent nie radzi sobie ze zmianą diety i stylu jedzenia i tym samym istnieje ryzyko rozwinięcia się innego uzależnienia, by wypełnić pustkę, którą do tej pory wypełniało jedzenie

• rodzina wzbudza w pacjencie poczucie pójścia drogą na skróty, nie wspiera go i nie zmienia razem z nim otoczenia: jakość i ilość spożywanych produktów, aktywność fizyczna i tryb życia jest w domu taki jak sprzed operacji. Utrzymywanie patologicznych zachowań sprzed zabiegu w otoczeniu pacjenta powoduje brak możliwości odcięcia się od dawnych zachowań i brak odczucia współuczestniczenia rodziny w procesie zmiany.

Dlaczego pacjent po operacji potrzebuje wsparcia?

Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na poradzenie sobie ze zmianą stylu życia po operacji jest pomoc specjalisty – psychologa żywienia, psychoterapeuty oraz wsparcie rodziny i przyjaciół. Ważne, by najbliższe otoczenie pacjenta było w ten proces w pełni zaangażowane i umiejętnie wspierało pacjenta. Bardzo pomocne są również grupy wsparcia, gdzie pacjent może podzielić się doświadczeniem z innymi, poznać inne sposoby radzenia sobie. Podczas spotkań pacjent opowiada o swoich trudnościach i wątpliwościach, które wraz z grupą przepracowuje, ucząc się nowych sposobów funkcjonowania w nowej rzeczywistości.

Każda tak poważna zmiana powoduje, że pacjent zaczyna wątpić czy podjął dobra decyzję, dlatego dzielenie się swoimi wątpliwościami i trudnościami ze specjalistą lub podczas spotkań grupy wsparcia przynosi bardzo duże korzyści psychologiczne, pomaga w utracie wagi i trzymaniu się planu.

Dlaczego samo kontrolowanie diety po zabiegu to za mało?

Każdy pacjent przechodzi etap, w którym pojawia się trudny czas w tworzeniu nowego siebie. Pacjent może osiągnąć swój cel wagowy, jednak stojąc przed lustrem zacznie pytać siebie kim jest ta szczupła osoba. Utrata tak dużej ilości kilogramów, może powodować odczuwanie strachu i zagrożenia. Należy pamiętać, że osoby otyłe wolą zniknąć w tłumie, a nagle stają w centrum uwagi, otoczenie obserwuje to, co jedzą, jak zmieniły styl ubierania się, pytają jak to zrobiły, ile straciły na wadze, obrzucają komplementami. To może powodować, że pacjenci zaczną czuć się nie swojo.

Osoby po operacjach bariatrycznych, muszą ponownie nauczyć się jeść. Konieczne jest jedzenie mniejszych porcji, żucie jedzenia na miazgę, nie popijanie jedzenia, unikanie potraw wysokocukrowych i tłustych. Zachowania jedzeniowe muszą zmienić się na zawsze.

Jedz, aby żyć, nie żyj, aby jeść

Jedzenie jest centralną częścią życia. Musimy jeść by przetrwać, jednak gdy jedzenie staje się nałogiem, najważniejsze jest zrozumieć, że nie żyje się po to, by jeść, tylko je aby żyć. Dla osób otyłych koncepcja ta jest nie do zrozumienia, jeśli próbują sami się z nią uporać. Wsparcie i pomoc psychologa żywienia pozwala zrozumieć te zależności.

Operacja bariatryczna jest wspaniałym narzędziem, natomiast tylko narzędziem do utraty wagi. Wzorce wypracowane przez lata i relacje zbudowane z żywnością pozostają.

Osoby po operacjach bariatrycznych tęsknią za przyjacielem, jakim do tej pory było jedzenie. Odebranie pacjentowi tak ważnej części jego życia powoduje konieczność wypełnienia pustki, znalezienia innego sposobu na radość, na żal, wypracowanie innego systemu nagród. Jak wykazują badania oraz działania podejmowane w uznanych ośrodkach bariatrycznych na świecie pomoc psychologiczna i psychodietyczna okazuje się niezbędna w procesie leczenia pacjentów otyłych poddających się operacjom chirurgicznego leczenia otyłości.

Gdzie się zgłosić? Pomagam osobom, które borykają się z problemami żywieniowymi – pomogę i Tobie. Dowiedz się więcej o konsultacjach psychodeitetycznych.

Anna Ewa Ferreira

---

#dieta #odchudzanie #bariatryczna #psychologiczneskutki #otyłość #ćwiczenia